Berrin Durmaz <sup>1

1</sup>Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon AD, İzmir


Özet Tam Metin PDF

Steroidler, güçlü immünsupresif etkileri nedeni ile inflamatuar ve otoimmün nedenli birçok hastalıkta; romatoloji, alerji, akciğer hastalıkları, dermatoloji, hematoloji gibi tıbbın birçok alanında başarıyla kullanılmaktadır. Bu ilaçlar %0,5-0,9 sıklıkta kullanılmakta olup, ileri yaşlarda ve kadın nüfusunda daha sık kullanıldığı bildirilmektedir. Steroidlerin uzun süreli kullanımları sırasında diyabet, osteoporoz, miyopati, katarakt, hipotalamik-pituiter- adrenal aks baskılanması, enfeksiyonlara yatkınlık gibi birçok yan etki ortaya çıkabilmektedir. Steroid osteoporozu, sekonder osteoporozun en sık nedeni olup, 50 yaş öncesi ve iyatrojenik gelişen osteoporozlarda birinci sıradadır. Osteoporoza yol açan kemik kaybı ve bunun sonucu oluşacak olan kırık riski ilacın kümülatif dozlarıyla yakın ilişkili olup, bu ilaçların hem kısa hem de uzun süre kullanımı osteoporoz riskine neden olabilmektedir. En yüksek kemik kaybı tedavinin ilk üç-altı ayında ortaya çıkmakta, uzun süreli kullanımda ise yavaş bir düşüş de olsa devam etmektedir. Tedavinin ilk yılında frajilite kırığı yaklaşık %20 oranında bildirilmiş olup, uzun süreli tedavide klinik kırık tanısı %10’dan fazladır ve klinik vermeyen radyolojik vertebral kırıkların oranı ise %30-40’tır. Steroidlerin kemik dokusu üzerine olan etkileri direkt ya da dolaylı olabilmektedir. Çeşitli ulusal dernekler tarafından yayımlanan, birbirinden farklı farmakolojik tedavi kılavuzları mevcuttur. Bununla birlikte hepsinin ortak noktası, steroid kullanımında erken dönemde kırık riskinin arttığı ve risk altında olan hastaların (yaşlı kişiler, osteoporozu mevcut kişiler, yüksek doz steroid kullanan hastalar) tanımlanmasına dikkat çekilmesidir. Steroid osteoporozunu önlemek için bu ilaçların kullanımı mümkün olan en kısa sürede minimum doz ile sınırlandırılmalıdır. Osteoporozun önlenmesi ve tedavisi konusunda antirezorptif ajanlar ilk seçenek olarak kullanılmaktadır. Günlük yaşam biçiminin düzenlenmesi, hasta eğitimi ve farkındalığın artırılması çok önemlidir.